کرایوتراپی(سرما درمانی) چیست؟

ضایعات و عارضه‌های پوستی یکی از آزاردهنده‌ترین عواملی است که می‌تواند زیبایی پوست ما را تحت تأثیر قرار دهند. ضایعات مختلفی مانند زگیل، لک‌های میا‌نسالی یا گوشت‌های اضافه که ممکن است در بازه‌های زمانی مختلف خود را نشان داده و تا مدت زیادی بر روی صورت یا دیگر قسمت‌های بدن باقی بمانند. این عارضه‌های پوستی معمولاً مدت زیادی روی پوست باقی مانده و از بین بردن آنها کار بسیار دشواری است؛ اما امروزه از یک روش بسیار عالی برای برطرف کردن این ضایعات استفاده می‌شود که به کرایوتراپی شهرت دارد. در این روش از نیتروژن مایع، گاز آرگون یا دی اکسید کربن برای ایجاد سرما تا دمای ۲۱۰- درجه سانتی‌گراد استفاده می‌شود. به طور معمول برای فریز کردن عارضه پوستی و بافت مخرب، این مواد سرمازا را بر روی آن اسپری می‌کنند تا پس از طی چند جلسه، به طور کامل از بین برود.

کاربردهای کرایوتراپی پوست

1. تغییر رنگ پوست (پیگمانتاسیون ها): مانند لک‌های ناشی از آفتاب و لنتیگو
2. برخی ضایعات پیش بدخیمی: مانند کراتوز آکتینیک
3. ضایعات عروقی مانند انواع همانژیوم‌ها از جمله سارکوم کاپوزی
4. برخی ضایعات ویروسی مثل زگیل و مولوسکوم کنتاژیوزوم
5. کیست‌ها و ضایعات توموری خوش خیم مانند میلیا، زائده‌های گوشتی (skin tag) و کراتوز سباسه
6. اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدها

مزایای کرایوتراپی

• یکی از فواید کرایوتراپی کم تهاجمی بودن آن می باشد.
• قابل تکرار بودن این روش در افرادی که به دلیل مسائل و مشکلاتی نمی توانند از روش های پزشکی استفاده کنند، از جلسات مکرر کرایوتراپی می توانند بهره مند شوند.
• این روش دوره ریکاوری کوتاهی دارد و بهبودی بسیار سریع تر می باشد.
• برای کاهش درد در کرایوتراپی فقط از بیحسی موضعی استفاده می شود.

انواع کرایوتراپی

1. نیتروژن مایع
2. کرایوتراپی با برف دی اکسید کربن
3. کرایوتراپی با DMEP

فرایند درمان کرایوتراپی

کرایوتراپی به عبارت ساده تر همان سرما درمانی است. در این روش قسمتی از بدن بیمار که قرار است تحت درمان قرار بگیرد را در معرض کاهش دما قرار می دهد. به این صورت با توجه به اینکه بدن انسان نسبت به کاهش دما واکنش نشان می دهد پس از پایین آمدن سطح دما در ناحیه انتخاب شده سیستم عصبی واکنش نشان می دهد و فرایند درمان از این طریق ادامه پیدا می کند. به صورت کلی فرایند انجام کرایوتراپی در سه مرحله انجام می شود:

فاز اول: انتقال حرارت

فاز اول فرایند کرایوتراپی فرایند آماده سازی و کاهش حرارت را به همراه دارد. بر همین اساس برای آماده کردن مقدمات کرایوتراپی از ماده ای به نام کرایو که یک نیتروژن مایع است استفاده می شود. این نیتروژن در ابتدا باید به نقطه حرارت 196 درجه سانتیگراد برسد و بر روی ضایعه سلولی قرار گیرد.

فاز دوم: تخریب سلول ها

در بخش دوم برای تکمیل فرایند درمانی ضایعات باید سریعاً توسط سرما ضعیف شده و از بین رود. سرد شدن ناگهانی ضایعه، موجب تخریب سلول ها می شود و به همین سبب این تخریب می تواند به سرعت سبب از بین رفتن خال و زگیل ها شود.

فاز سوم: فاز التهابی و بهبودی

در نهایت ناحیه مورد درمان تحت التهاب و قرمزی قرار می گیرد که نتیجه طبیعی مرگ سلولی است. در این صورت بیمار باید به مراقبت های پس از کرایوتراپی توجه داشته باشد؛ چراکه عدم توجه به بهبودی پس از کرایوتراپی عوارض شدیدی را به همراه دارد.

مراقبت های قبل از کرایوتراپی

قبل از درمان توجه کنید که محل درمان تمیز و عاری از هرگونه لوازم آرایشی و کرم های مختلف باشد. همچنین عدم استفاده از داروهای ضد انعقاد خون جهت بهبود عملکرد مناسب خواهد بود.

مراقبت های بعد از کرایوتراپی

• ناحیه تحت درمان را می توان یک تا دو بار در روز به آرامی شتسشو داد.
• ناحیه تحت درمان باید تمیز نگه داشته شود.
• در صورتی که ناحیه درمان در تماس با لباس قرار گیرد بهتر است پانسمان شود.
• در صورت خشک شدن تاول می توان از وازلین استفاده کرد.
• از دستکاری کردن محل کرایوتراپی شده خودداری کنید.

موارد منع کرایوتراپی

در ابتدا باید توجه داشته باشید که حتماً باید پیش از انجام این روش تشخیص صحیح ضایعات پوستی انجام بگیرد؛ زیرا ممکن است برخی از ضایعات سرطانی باشند و با اعمال تغییرات بر روی آنها مشکلات دیگری به وجود بیاید. در موارد زیر باید احتیاط داشته باشید:

1. درمان ملانوم و ضایعات رنگدانه ای که هنوز مشخص نشده اند.
2. افراد با پوست تیره؛ زیرا در ناحیه مورد نظر تغییر رنگ به وجود می آید باید در این رابطه با پزشک، مشورت داشته باشند.
3. افراد در سنین بالا و یا کودکان
4. پوست هایی که در اثر آفتاب و یا استفاده از کورتیکواستروئیدها آسیب دیده هستند.
5. خانم های باردار باید انجام این روش را به تأخیر بیندازند.
6. عدم تحمل سرما
7. کرایوگلوبینمی (نوعی ناهنجاری خونی)
8. سابقه‌ی سندرم رینود
9. استفاده از کرایو در درمان خال‌های ملانوسیتیک که ضایعات پیش سرطانی محسوب می شوند، ممنوع است؛ زیرا تغییرات داخل سلول در اثر سرما تمایل به بدخیمی این ضایعات را تسریع و تسهیل می نماید.

تعداد جلسات کرایوتراپی

بسته به نوع ضایعه و شرایط بیمار به ۵ الی ۱۰ جلسه درمانی به فاصله یک یا دو روز در میان باید انجام شود تا بهبودی سریع تر صورت گیرد.

عوارض کرایوتراپی

• مانند دیگر روش های درمانی کرایوتراپی هم عوارض جانبی دارد. هرچند عوارض آن نسبت به دیگر روش‏ها کمتر و ملایم‏تر است؛ اما با توجه به ناحیه انجام آن متفاوت است.
• این روش برای بانوان مشکل ناباروری و تخمک ‏گذاری ایجاد نمی‏ کند؛ اما ممکن است باعث گرفتگی رحم، درد و خونریزی شود.
• در مورد سرطان پوست ممکن است بعد از جلسه درمانی، پوست ملتهب و متورم شود و گاهی رنگدانه پوست و موهای ناحیه درمان از بین بروند. این عوارض موقتی هستند و بهبود می‏ یابند.
• آسیب عصبی که ممکن است منجر به کاهش احساس شود.
• شکستگی استخوان به دلیل دفرمه شدن استخوان بر اثر سرما
• تورم، جای زخم و عفونت پوست

هزینه کرایوتراپی

هزینه کرایوتراپی یا سرمادرمانی، بستگی به عوامل مختلفی دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کلینیک
• مهارت و تخصص پزشک
• میزان و شدت آسیب‌های پوستی
• تعداد جلسه‌های مورد نیاز و طول دوره درمان