بیماری درماتیت سبورئیک؛ علل، علائم و راه های درمان

درماتیت سبورئیک یا درماتیت سبوره یک بیماری پوستی شایع است که با علائمی همچون التهاب، قرمزی، پوسته ‌ریزی و خارش پوست همراه است. این بیماری اغلب در نواحی چرب پوست مانند کف سر، صورت و دیگر بخش‌های چرب بدن ظاهر می‌‌شود. دلایل اصلی ایجادکننده‌ی درماتیت سبورئیک هنوز کاملاً مشخص نشده‌اند، اما برخی عوامل مانند ژنتیک و سابقه‌ی خانوادگی، عوامل محیطی مانند سرما و خشکی هوا و نیز رشد بیش‌ازحد برخی مخمرهای طبیعی پوست به نام مالاسزیا می‌توانند در ایجاد آن موثر باشند. این بیماری به شکل مزمن ایجاد می‌شود و اگرچه به‌ طور کامل قابل درمان نیست، ولی با مراقبت‌های مناسب قابل کنترل است.

درماتیت سبورئیک چیست؟

درماتیت سبورئیک یا اگزمای سبورئیک یک بیماری پوستی شایع است که به دلیل التهاب پوست ایجاد می‌شود. این بیماری غیرمسری بوده و می‌تواند باعث ایجاد لک‌های پوستی قرمز، خارش پوست و ایجاد پوسته‌های چرب روی پوست شده و با ایجاد زائده‌های پودرمانند سفید یا زرد روی پوست سر همراه باشد. درماتیت سبورئیک زمانی که روی سر نوزادان ایجاد شود با نام کلاه گهواره و در بزرگسالان با نام شوره‌ نیز شناخته می‌شود. این بیماری می‌تواند در بخش‌هایی از بدن که فعالیت غدد چربی زیاد است ایجاد شود و علاوه بر پوست سر، در بخش‌های دیگر بدن مانند سینه، شانه، صورت، پیشانی، پشت گوش‌ها، ابروها و اطراف بینی نیز مشاهده شود. درماتیت سبورئیک یک بیماری دائمی است و اگرچه با داروها می‌توان آن را کنترل کرد؛ اما پس از مدتی امکان عود مجدد آن وجود دارد.

علائم درماتیت سبورئیک

درماتیت سبورئیک می‌تواند با علائم مختلفی همراه باشد، از جمله:

• شوره‌ی سر که به شکل پوسته‌های ریز و سفید روی پوست سر ظاهر شده و با خاراندن پوست، از سطح آن جدا شده و لابه‌لای موها قرار می‌گیرند یا روی شانه‌ها و گردن می‌ریزند. شوره‌ی سر می‌تواند خشک و شکننده یا چرب و چسبناک باشند.
• لک‌های قرمز روی پوست در بزرگسالان یا لک‌های زردرنگ روی سر نوزادان.
• بلفاریتیس که به شکل لک‌های قرمز و التهاب در گوشه‌ی پلک‌ها مشاهده می‌شود.
• برجستگی‌ها یا پلاک‌های صورتی‌رنگ روی پوست در دو طرف صورت.
• لک‌های قرمز و پوسته‌ پوسته شدن پوست سینه یا خط رویش مو که به شکل گلبرگ یا حلقه نمایان می‌شوند.
• خارش پوست.

علت درماتیت سبورئیک

دلایل ایجاد درماتیت سبورئیک به طور دقیق مشخص نشده است؛ اما به نظر می‌آید که عوامل مختلفی در ایجاد این بیماری دخیل هستند. از جمله عوامل موثر در ایجاد درماتیت سبورئیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مخمر مالاسزیا که به طور طبیعی روی پوست همه‌ی افراد وجود دارد؛ اما در برخی افراد بیش از حد طبیعی رشد و تکثیر می‌یابد.
• افزایش سطح برخی هورمون‌ها.
• افزایش چربی پوست.
• سابقه‌ی خانوادگی.
• علاوه بر این موارد، عوامل دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند درماتیت سبورئیک را تشدید کنند. از جمله:
• استرس.
• خستگی بیش از اندازه.
• تغییر آب و هوا به دلیل تغییر فصل.
• سرد و خشک بودن آب و هوا.
• بیماری پارکینسون.
• افسردگی.
• عفونت‌های ویروسی مانند HIV
• پوست چرب.
• استفاده از پمادهای بر پایه‌ی الکل و برخی مواد آرایشی و بهداشتی دیگر.
• مصرف برخی داروها مانند لیتیوم، اینترفرون و پسورالن.
• سابقه‌ی ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند روزاسه، پسوریازیس و آکنه.
• استفاده از شوینده‌های قوی و آسیب‌زننده.

چه افرادی بیشتر در معرض درماتیت سبورئیک هستند؟

درماتیت سبورئیک در هر فردی ممکن است ایجاد شود؛ اما در نوزادان شایع‌تر از بزرگسالان است. همچنین، در بزرگسالان نیز افرادی که در سنین 30 تا 60 سال قرار دارند بیشتر از سایرین در معرض درماتیت سبورئیک هستند و آقایان نیز بیشتر از خانم‌ها به این بیماری مبتلا می‌شوند.

راه‌های پیشگیری از درماتیت سبورئیک

اگرچه برای پیشگیری از درماتیت سبورئیک راهکارهای قطعی وجود ندارند، اما برخی روش‌ها می‌توانند احتمال ایجاد این بیماری را کاهش دهند. از جمله راه‌های پیشگیری از درماتیت سبورئیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغذیه‌ی سالم داشته باشید و مصرف قندها و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده و فراوری‌شده را به حداقل برسانید.
• از مواد شوینده‌ی قوی برای شستشوی پوست و موی خود استفاده نکنید.
• استرس خود را مدیریت کنید.
• مصرف موادی که باعث تحریک رشد مخمرها می‌شوند، مانند نان، پنیر، آبجو و ... را کاهش دهید.
• مصرف مکمل‌های حاوی امگا-3 را افزایش دهید.
• مولتی‌ویتامین‌های حاوی بیوتین مصرف کنید.
• از مواد حالت‌دهنده‌ی مو مانند اسپری و ژل مو استفاده نکنید.
• از شامپوهای ضد شوره‌ی مناسب هنگام ایجاد شوره استفاده کنید.

روش‌های درمان درماتیت سبورئیک

درمان اولیه‌ی درماتیت سبورئیک، استفاده از شامپوها یا کرم‌های ضدشوره‌ی رایج است که بدون نسخه پزشک نیز قابل تهیه هستند. درصورتی‌که این داروها تاثیرگذاری قابل قبولی نداشته باشند می‌توان به پزشک متخصص مراجعه کرد و از روش‌های درمانی زیر بهره برد:

• استفاده از شامپوها یا لوسیون‌های ضد قارچ حاوی کتوکونازول، کلوتریمازول، میکونازول و نیستاتین
• استفاده از شامپوها، پمادها یا لوسیون‌های ضدالتهابی
• استفاده از قرص‌های ضد قارچی
• استفاده از پمادهای حاوی کورتیکواستروئیدها

در کنار داروهای تجویزشده، راهکارهای زیر نیز برای کنترل این بیماری توصیه می‌شوند:

• سر خود را به طور منظم بشویید.
• از کرم‌های کورتیکواستروئیدی مناسب روی پوست خود استفاده کنید.
• از مواد آرایشی یا بهداشتی که بر پایه‌ی الکل هستند استفاده نکنید.
• درصورتی‌که موی صورت (ریش یا سبیل) بلندی دارید بهتر است آن را کوتاه کرده و با شامپوهای ضدشوره‌ی مناسب و به طور منظم بشویید.
• از شامپوهایی که 5 درصد روغن چای دارند استفاده کنید.
• از ژل آلوئه‌ ورا روی پوست خود استفاده کنید.

تفاوت درماتیت سبورئیک با سایر بیماری‌های پوستی

درماتیت سبورئیک با برخی بیماری‌ها مانند پسوریازیس و اگزما (درماتیت آتوپیک) شباهت‌های بسیاری دارد، اما از نظر دلیل ایجاد و علائم تفاوت‌هایی بین این بیماری‌ها وجود دارد. در ادامه به بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌های این بیماری‌ها می‌پردازیم.

مقایسه‌ی درماتیت سبورئیک و پسوریازیس

درماتیت سبورئیک و پسوریازیش، هردو با علائمی مانند خارش، پوسته ریزی، قرمزی و التهاب پوست همراهند. یکی دیگر از شباهت‌های اصلی پسوریازیس و درماتیت سبورئیک این است که هر دو، ممکن است پس از رفع علائم، عود مجدد کرده و دوباره ظاهر شوند. همچنین هر دو بیماری غیرمسری بوده و نمی‌توانند از فرد مبتلا به فرد سالم منتقل شوند، اما زمینه‌ی ژنتیکی داشته و سابقه‌ی خانوادگی در ایجاد هر دو بیماری دخیل است. بااین‌حال، این دو بیماری تفاوت‌های قابل تمایزی دارند. پسوریازیس یک بیماری خودایمن است که به دلیل اختلال در سیستم ایمنی ایجاد شده و با رشد سریع و غیرطبیعی سلول‌های پوستی همراه است؛ درحالی‌که درماتیت سبورئیک یک بیماری التهابی است که منشا آن به طور دقیق مشخص نشده است. پلاک‌های حاصل از پسوریازیس و درماتیت سبورئیک همراه با خارش هستند، اما در پسوریازیس ممکن است علائم با درد نیز همراه باشد. همچنین، پوسته‌ها و پلاک‌های پوستی در پسوریازیس ضخیم‌تر بوده و رنگ نقره‌ای‌مانند دارند اما شوره‌ها و زائده‌های درماتیت سبوره نازک‌تر بوده و رنگ سفید یا زرد دارند.

مقایسه‌ی درماتیت سبورئیک و اگزما

درماتیت سبورئیک با اگزما نیز شباهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد که می‌تواند تشخیص این دو بیماری را کمی دشوار کند. اگرچه هر دو بیماری باعث التهاب، قرمزی و خارش پوست می‌شوند، اما تفاوت‌هایی در محل بروز و ظاهر آن‌ها وجود دارد. درماتیت سبورئیک معمولاً در نواحی چرب پوست مانند پوست سر، صورت (به خصوص اطراف بینی، ابروها و گوش‌ها)، قفسه سینه و پشت گوش‌ها دیده می‌شود؛ اما اگزما معمولاً در چین‌های پوستی (مانند آرنج و پشت زانو)، صورت و دست‌ها دیده می‌شود. همچنین در اگزما، پوسته‌های ایجادشده معمولا خشک هستند و لک‌ها و پلاک‌های ایجادشده با ضخیم‌شدن پوست و گاهی نیز با تاول‌های پوستی همراهند؛ اما در درماتیت سبورئیک، زائده‌های پوستی نازک‌تر و بدون تاول هستند. علت ایجاد اگزما نیز به طور دقیق مشخص نیست؛ اما دلایلی مانند ژنتیک، استفاده از مواد حساسیت‌زا، حضور در محیط آلوده، استفاده از شوینده‌های قوی، گرما یا تغییرات دما، عفونت باکتریایی پوست، استرس و تغییرات هورمونی در ایجاد آن موثرند.

مراقبت های بعد از درمان درماتیت سبورئیک

با توجه به اینکه درمان قطعی برای درماتیت سبورئیک وجود ندارد، بنابراین پس از مدتی احتمال عود مجدد بیماری وجود دارد. برای جلوگیری از عود مجدد بیماری لازم است تا بعد از درمان نیز مراقبت کافی داشته باشید، از جمله:

1. حتی پس از رفع کامل علائم از شامپوها و مواد شوینده‌ی ملایم و بدون الکل استفاده کنید.
2. نظافت شخصی خود را به‌خوبی رعایت کنید و به طور منظم دوش بگیرید.
3. رطوبت پوست خود را حفظ کنید.
4. استرس خود را مدیریت کنید.
5. رژیم غذایی سالم داشته باشید.
6. پوست سر خود را نخارانید.
7. لباس گشاد و نرم بپوشید.
8. ملحفه و رو بالشتی خود را تمیز نگه دارید و آنها را به طور منظم بشویید.
9. از مواد آرایشی مناسب و باکیفیت استفاده کنید.

عوارض عدم درمان درماتیت سبورئیک

درماتیت سبورئیک اگر به‌موقع درمان نشود، می‌تواند عوارض مختلفی را به دنبال داشته باشد. این عوارض ممکن است علاوه بر تأثیر بر ظاهر فرد، بر کیفیت زندگی و سلامت عمومی او نیز تأثیرگذار باشند.
از جمله عوارض عدم درمان درماتیت سبورئیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بدترشدن علائم شامل تشدید التهاب و افزایش شوره‌ی سر
• ایجاد جای زخم باز و افزایش احتمال عفونت‌های ثانویه‌ی ویروسی یا باکتریایی
• نازک شدن پوست، تغییر رنگ و ایجاد جای زخم
• تخریب فولیکول‌های مو و ریزش مو
• تاثیرات روانی منفی مانند اضطراب و کاهش اعتماد به‌ نفس

هزینه درمان درماتیت سبورئیک در اصفهان

هزینه‌ی درمان درماتیت سبورئیک در اصفهان به عوامل مختلفی وابسته است. شدت بیماری و نواحی درگیر بدن، نوع درمان انتخاب شده، میزان تخصص و تجربه‌ی پزشک و نوع، میزان و برند داروهای تجویزشده از جمله عواملی هستند که در هزینه‌ی درمان درماتیت سبورئیک موثرند.

سوال رایج کاربران درباره درماتیت سبورئیک

1- آیا درماتیت سبورئیک به طور کامل قابل درمان است؟
خیر، در حال حاضر روشی درمانی که بتواند به طور قطعی و دائمی باعث رفع درماتیت سبورئیک شود وجود ندارد.
2- آیا مصرف غذاهای خاصی می‌تواند درماتیت سبورئیک را تشدید کند؟
بله، برخی مواد غذایی مانند نان و غلات، لبنیات، غذاهای چرب، قندها و کربوهیدرات‌های تصفیه شده می‌توانند درماتیت سبورئیک را تشدید کنند.
3- آیا می‌توان از محصولات آرایشی و بهداشتی هنگام ابتلا به درماتیت سبورئیک استفاده کرد؟
استفاده از محصولات آرایشی و بهداشتی بستگی به نوع محصول و مواد سازنده‌ی آن دارد. برای مثال، استفاده از محصولاتی که عطر، رنگ یا موادی مانند الکل دارند توصیه نمی‌شود.
4- آیا بیماری درماتیت سبورئیک مسری است؟
خیر، درماتیت سبورئیک قابلیت سرایت از فرد مبتلا به فرد سالم را ندارد.
5- آیا سطح استرس می‌تواند علائم درماتیت سبورئیک را تشدید کند؟
بله، افزایش سطح استرس ازجمله عواملی است که در عود مجدد یا تشدید علائم درماتیت سبورئیک موثر است.
6- آیا بیماری درماتیت سبورئیک می تواند منشاء ژنتیکی داشته باشد؟
بله، افرادی که سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به درماتیت سبورئیک دارند با احتمال بیشتری به این بیماری مبتلا می‌شوند.

نتیجه‌ گیری
درماتیت سبورئیک نوعی التهاب پوستی شایع و مزمن است که اغلب با علائمی همچون قرمزی، خارش و پوسته‌ ریزی همراه است. اگرچه امروزه درمان کامل این بیماری امکان‌ پذیر نیست، اما راهکارهای موثری وجود دارند که با استفاده از آنها می‌توان شدت علائم را کاهش داد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید. شناخت علل و عوامل مؤثر، رعایت اصول بهداشتی و پرهیز از عوامل تحریک‌ کننده‌ی پوست از جمله نکات کلیدی در مدیریت این بیماری به شمار می‌آیند.